W projekcie zakładamy, że zarówno stan trzeźwości jak i pijaństwa są historycznie zmienne i postrzegane w różny sposób, nie tylko w badanym okresie, ale także w kontekście tego, jaka substancja jest klasyfikowana jako odurzająca, kto jest uważany za trzeźwego/pijanego i kto dokonuje takich ocen. Zakładając zmienność tych zjawisk, a także ewolucję definicji alkoholu (żywność, lekarstwo, używka), przypuszczamy, że napój odurzający był definiowany nie tyle przez ilość zawartego w nim alkoholu, ile przez sposób, ilość i kontekst, w jakim był spożywany, a także przez stan mentalny, emocjonalny i fizyczny osoby, która go piła.
Na podstawie XIX-wiecznych źródeł drukowanych (prasa, literatura specjalistyczna, literatura piękna) i rękopiśmiennych (akta sądowe, korespondencja, pamiętniki, etc.) chcemy zbadać w jaki sposób granice między ekscesywną konsumpcją a trzeźwością były społecznie tworzone, kontestowane i przesuwane pod wpływem aktywności aktorów politycznych, religijnych, kulturowych i naukowych reprezentowanej w dyskursach o pijaństwie i trzeźwości. Naszym celem jest zrozumienie tego co w przypadku przekraczania norm w piciu stanowiło problem, jakie działania podejmowano w celu rozwiązania tego problemu i jakie były skutki tych działań. Chcemy również przeanalizować w jaki sposób określona była odpowiedzialność jednostki za stan upojenia i jak zmieniała się ona w czasie.
Metodologia
W projekcie staramy się spojrzeć na alkohol bez uprzedzeń jako na element danej kultury. Konsumpcję alkoholu traktujemy nie tyle na problem społeczny, ale jako praktyki kulturowe. Zebrany materiał źródłowy przeanalizujemy również w kontekście zjawiska paniki moralnej. Kategoria ta może okazać się użyteczna do opisu zarówno samego stosunku do alkoholu, jak i podmiotów uznawanych za przekraczające granicę między trzeźwością a pijaństwem.
W naszych badaniach stosujemy podejście, które kontekstualizuje dyskurs historycznie, wykorzystując cztery poziomy: wewnętrzny kontekst języka lub tekstu; relacje intertekstualne i interdyskursywne; zmienne społeczne / socjologiczne i ramy instytucjonalne określonego kontekstu sytuacji; opis szerszego kontekstu kulturowego, społeczno-politycznego i historycznego.
Dzięki konfrontacji wyników analizy dyskursu publicznego dotyczącego trzeźwości i pijaństwa z mikrohistorycznymi studiami przypadków uzyskamy wieloaspektowe podejście, które będzie podstawą do wypracowania nowych metodologii w historii kulturowej.
Ponieważ projekt obejmuje również prześledzenie ewolucji pojęć takich jak alkohol, pijaństwo i trzeźwość, zebrany materiał będzie poddany analizie leksykalnej i semantycznej w kontekście historycznym.
